Cửu đỉnh Hoàng cung Huế - Di sản Tư liệu Thế giới “限量版”九鼎“叩响”《世界记忆名录》

5月8日，联合国教科文组织世界记忆项目亚太地区委员会第十次全体会议在蒙古乌兰巴托召开，会议上越南顺化九鼎正式入选《世界记忆亚太地区名录》。截至目前，顺化已有8项遗产被列入联合国教科文组织《世界遗产名录》。

Ngày 08/05/2024, tại thủ đô Ulaanbaatar, Mông Cổ, tại Hội nghị toàn thể lần thứ 10 Chương trình Kí ức Thế giới Khu vực Châu Á – Thái Bình Dương của UNESCO, hồ sơ “Những bản đúc trên 09 đỉnh đồng ở Hoàng cung Huế” của Việt Nam đã được đưa vào “Danh mục di sản Tư liệu Thế giới khu vực Châu Á - Thái Bình Dương”. 

九鼎是指九口铜鼎，位于顺化皇城世祖庙院内。这些铜鼎由明命皇帝于1835年12月下令开铸。铸造九鼎历时一年多，之后还对其进行了进一步的完善。九鼎上最具价值的是拥有162个工艺精湛的铜铸浮雕，生动形象地描绘了越南典型且独特的自然现象、山川河流、物产、兵器、工具和生活等。

Cửu đỉnh là 09 cái đỉnh lớn bằng đồng đặt trước sân Thế Tổ Miếu (bên trong Hoàng Thành, Huế) được vua Minh Mạng ra lệnh chế tác, khởi công đúc từ tháng 12 năm 1835. Việc đúc Cửu đỉnh được hoàn thành sau hơn một năm và sau đó tiếp tục hoàn thiện. Đặc biệt, trên thân 09 đỉnh đồng lớn này có tổng cộng 162 mảng hình đúc tinh xảo mô tả một cách sinh động về các hiện tượng thiên nhiên, núi sông, sản vật, binh khí, phương tiện, cuộc sống... điển hình và đặc trưng của Việt Nam.

近200年来，虽饱受战争摧残，但九鼎至今保存完好，既是原物也是孤品。自铸造以来，九鼎从未进行过任何修缮。因此，它们具有独特且不可替代的价值。

九鼎的名称与阮朝皇帝的谥号相关。以高鼎为中心，左侧依次为仁鼎、英鼎、纯鼎、裕鼎，右侧依次为章鼎、毅鼎、宣鼎、玄鼎。

Trải qua gần 200 năm, qua bao cuộc chiến tranh tàn khốc, song đến nay Cửu đỉnh vẫn còn nguyên vẹn như ban đầu. Đây là những bản nguyên gốc và cũng là bản duy nhất. Từ khi được hình thành đến nay, Cửu đỉnh chưa từng được sửa chữa. Vì vậy, chúng có giá trị độc bản và không thể thay thế.

Tên của Cửu đỉnh gắn liền với thuỵ hiệu các vua nhà Nguyễn. Lấy Cao đỉnh làm chuẩn, bên trái lần lượt là Nhân đỉnh, Anh đỉnh, Thuần đỉnh, Dụ đỉnh, bên phải lần lượt là Chương đỉnh, Nghị đỉnh, Tuyên đỉnh, Huyền đỉnh.

除了象征阮朝皇帝和展示阮朝的权力外，九鼎还被喻为19世纪初的越南“百科全书”。鼎身162个浮雕图案内容经过计算、分类和排列，处处都含有“9”元素，如9种天文和自然现象；9座大山；9条大河；9个海口和关口；9只四足巨兽；9只灵兽；9种鸟；9种粮食作物；9种蔬菜；9种花卉；9种果树；9种珍贵药材；9种木本植物；9种武器；9种鱼类、贝类和昆虫；9种船只和车辆。

Ngoài tính biểu trưng cho các vị vua, thể hiện quyền lực của vương triều nhà Nguyễn thì Cửu đỉnh còn được ví như một bộ “Bách khoa thư” của Việt Nam đầu thế kỉ 19 với 162 mảng hình đúc nổi. Nội dung các mảng hình đúc được tính toán, phân loại và sắp xếp thành từng bộ theo con số 09. Ví như: 09 vì tinh tú và thiên nhiên trong vũ trụ; 09 ngọn núi lớn; 09 con sông lớn; 09 cửa biển, cửa quan; 09 con thú lớn bốn chân; 09 con vật linh; 09 loài chim; 09 loại cây lương thực; 09 loại rau, củ; 09 loại hoa; 09 loại cây lấy quả; 09 loại dược liệu quý; 09 loại cây thân gỗ; 09 loại vũ khí; 09 loài cá, ốc, côn trùng; 09 loại thuyền bè, xe cộ.

这些图案既具有宫廷风格，又充满民间气息，与大多数越南人的生活紧密相关。因此，可以看到龙、御船、太阳、孔雀、梧桐树等华丽高贵的图案，也可以看到稻谷、槟榔树、菠萝蜜树、葱、姜、紫苏、鸡等普通寻常的图案。值得一提的是，鼎身上有90个图案是越南特有的动植物。这些图案生动地展示了各种动植物，其中不乏这些物种显著特征的细节。

Các hình ảnh trên Cửu đỉnh vừa mang tính cung đình lại vừa mang đậm tính dân gian, gắn liền với đời sống của đại đa số người Việt. Vì thế, ở đó có thể thấy những hình ảnh quý phái như rồng, thuyền ngự, mặt trời, chim công, cây ngô đồng... và cũng có hình ảnh bình dị như cây lúa, cây trầu, cây mít, cây hành, cây nghệ, rau tía tô, con gà…Điều đáng nói là, trong các họa tiết đúc nổi trên các đỉnh đồng, có tới 90 hình ảnh là về các loài động thực vật đặc trưng của Việt Nam. Các họa tiết này đều thể hiện một cách sống động các loài động thực vật, nhiều chỗ chạm khắc khá chi tiết những đặc điểm nổi bật của các loài. 

九鼎还被认定为19世纪越南铜铸技术的杰作。根据《钦定大南会典事例》一书，九鼎按照传统手工艺铸造，因此铸模也是手工完成的。为了制作精确的铸模，工匠们在选择合适的黏土方面非常讲究。九鼎的铸模是独一无二的，为了防止复制，铸造完成后，所有铸模均被销毁。据阮朝史官记载，九鼎被逐个铸造，从造型到外部浮雕的铸模制作过程都由朝廷严格监督，保证九鼎上的所有装饰图案都是独立且唯一的，没有任何重复之处。

Cửu đỉnh còn được đánh giá là những kiệt tác về kĩ thuật đúc đồng của người Việt thế kỉ 19. Theo sách “Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ” thì Cửu đỉnh được đúc theo lối thủ công truyền thống nên khuôn đúc được tạo theo lối thủ công. Để tạo nên những khuôn đúc chính xác, các nghệ nhân đã rất kì công trong việc lựa chọn loại đất sét phù hợp. Khuôn đúc Cửu đỉnh là những chiếc khuôn độc bản, vì để tránh sự sao chép, sau khi đúc hoàn chỉnh, các khuôn đúc đều bị phá bỏ. Theo sử quan nhà Nguyễn thì khoảng thời gian đúc Cửu đỉnh phải đúc cách đoạn, đúc từng chiếc. Quá trình chế tác khuôn đúc được triều đình giám sát chặt chẽ từ cách tạo dáng đến các hình chạm nổi trang trí bên ngoài cho thấy tất cả các đơn vị hoa văn, họa tiết trang trí trên Cửu đỉnh là một thực thể độc lập và duy nhất, không lặp lại ở bất kì nơi đâu.

在阮朝宫廷遗产系统中，九鼎可谓“限量版”作品，具有极高文化历史价值，蕴含着一个时代的思想以及人们对国家、宇宙和自然的思考。

Trong hệ thống các di sản cung đình triều Nguyễn, có thể nói Cửu đỉnh là dạng “phiên bản giới hạn”, có giá trị văn hóa lịch sử rất cao, trong đó bao hàm những tư tưởng của một thời đại cùng với những suy nghĩ đối với đất nước, vũ trụ và cả giới tự nhiên.

 Biên tập: Thu Hằng

编辑：秋姮