Những hình tượng hổ trong mỹ thuật cổ Việt Nam 越南古代艺术中的老虎形象

越南国家历史博物馆举办了“越南古代艺术中的老虎”专题展，展会上陈列了30余件实物、文献和精选图片，旨在2022寅虎年新春向公众介绍越南艺术史上的老虎图案特色艺术作品。

Với trên 30 hiện vật và các tài liệu, hình ảnh chọn lọc, Bảo tàng Lịch sử quốc gia đang trưng bày chuyên đề "Hổ trong mỹ thuật cổ Việt Nam" nhằm giới thiệu tới công chúng những tác phẩm nghệ thuật tạo hình hổ đặc sắc trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam nhân dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022.

同时，越南国家历史博物馆希望通过专题展帮助公众发现、学习和深入了解馆藏实物以及老虎在越南文化历史中作为十二生肖（十二地支）重要生肖之一的意义。

Đồng thời, thông qua trưng bày chuyên đề, Bảo tàng Lịch sử quốc gia mong muốn giúp công chúng khám phá, tìm hiểu và nhận thức sâu sắc hơn về sưu tập hiện vật, ý nghĩa của hình tượng hổ, một trong những linh vật quan trọng và góp mặt trong 12 con giáp (Thập nhị chi) trong lịch sử, văn hoá Việt Nam.

在越南文化中，老虎形象有着悠久的历史。相关资料证明，老虎自史前时期就已成为众多部落崇拜的对象和图腾。老虎威严勇猛的形象得到了人们的敬畏和崇拜，因此其形象进入了东山铜器艺术中。

Hình tượng hổ có lịch sử lâu đời trong văn hoá Việt Nam. Các tài liệu liên quan chứng minh, hổ là đối tượng sùng bái và là vật tổ của nhiều bộ tộc từ thời tiền sử. Hình tượng hổ bước vào mỹ thuật trên các đồ đồng Đông Sơn, với quan niệm kính sợ và tôn thờ sức mạnh, oai linh của loài vật này.

随着越南历史文化的变迁，老虎形象经历了一些演变，并被赋予了相应的寓意，从精神、宗教、信仰、皇权象征，再到民间日常生活用品和装饰品；每个时期的造型、风格、应用和寓意各不相同。老虎形象在越南艺术史上从未缺席并为其注入了独特的审美观。

Cùng với diễn trình lịch sử, văn hoá Việt Nam, hình tượng hổ có những diễn biến và ý nghĩa tương ứng, từ ý nghĩa tâm linh, tôn giáo, tín ngưỡng, biểu tượng vương quyền đến những vật dụng, trang trí đời sống sinh hoạt thường nhật trong dân gian; tạo hình, phong cách, ứng dụng, ý nghĩa của mỗi thời đại cũng tồn tại những khác biệt. Hình tượng hổ đã đồng hành và đóng góp những nét đặc sắc với phức cảm thẩm mỹ vào lịch sử mỹ thuật Việt Nam.

“越南古代艺术中的老虎”专题展按年代和类型进行分类展示，内容包括“东山艺术中的老虎”、“公元10世纪艺术中的老虎”、“10至20世纪艺术中的老虎”、“陈朝棕花陶罐上陶瓷艺术中的老虎”，其中陈朝棕花陶罐以在法国巴黎吉美博物馆陈列的刻有三只老虎嬉闹图案的棕花陶罐而著名。

Trưng bày chuyên đề "Hổ trong mỹ thuật cổ Việt Nam" được thể hiện theo niên đại kết hợp loại hình, gồm các nội dung: Hổ trong nghệ thuật thời Đông Sơn; hổ trong nghệ thuật 10 thế kỷ đầu công nguyên; hổ trong nghệ thuật thế kỷ 10-20 đến hổ trong nghệ thuật gốm trên các thạp gốm hoa nâu thời Trần, nổi tiếng với chiếc thạp hoa nâu khắc hình 3 con hổ đuổi nhau tại Bảo tàng Guimet (Paris, Pháp).

16至18世纪，老虎形象被清晰地刻在乡村祠堂的雕塑中，形成了一个逼真熟悉、造型自由洒脱、手法多样、形式简单的空间；突显了传统民间艺术天真、质朴、幽默、鲜活的视角。河内西腾、周权、严赦、宁平重夏、河南古礼祠堂、永福土桑、富寿雄炉等越南艺术史上著名的祠堂都刻有与老虎题材相关的图案。

Thế kỷ 16 – 18, hổ được thể hiện rõ nét trong trong điêu khắc đình làng, trở thành một thế giới gần gũi, thân quen, không bị lệ thuộc, gò bó về tạo hình, đa dạng về thủ pháp, giản lược về hình thức; thể hiện cái nhìn hồn nhiên, mộc mạc, hóm hỉnh, đầy sức sống của nghệ thuật dân gian truyền thống. Những ngôi đình nổi tiếng trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam như Tây Đằng, Chu Quyến, Nghiêm Xá (Hà Nội), Trùng Hạ (Ninh Bình), đình Chảy (Hà Nam), Thổ Tang (Vĩnh Phúc), Hùng Lô (Phú Thọ) đều có chạm khắc những đề tài có liên quan đến hổ.

乡村祠堂雕塑中刻画的老虎形象一般不是独立存在的，而是经常将其融入到一些场景之中，如龙颚墓葬场景中追赶丁部领的老虎、周权祠堂的骑虎者、西腾祠堂的持矛刺虎、古礼祠堂的捕虎者和人象猎虎、雄炉祠堂的老虎犁地、夏协祠堂的持枪射虎等。

Hổ trong điêu khắc đình làng thường không phải là các tác phẩm độc lập mà thường tham gia vào các hoạt cảnh như: hổ chạy theo chân Đinh Bộ Lĩnh trong cảnh mả táng hàm rồng, người cưỡi hổ (đình Chu Quyến), người cầm giáo đâm hổ (đình Tây Đằng), người đánh hổ, người và voi săn hổ (đình Chảy), hổ cày ruộng (đình Hùng Lô), người cầm súng bắn hổ (đình Hạ Hiệp)...

尤其是鼓行民间画中的老虎，最为著名的是体现勇猛威武的五虎画，备受崇拜。鼓行老虎画色彩相当华丽丰富，又不失和谐和独特感。根据五行原理搭配颜色，赋予画作更多寓意。使用单线平涂的画法，展现出带有艺术惯例的强烈线条感和造型感，不遵循视觉远近规律，空间排列醒目而不失灵动。按照民间审美，结合五彩云、旗、剑、星宿等纹理元素，打造一个威武、和谐、平衡的整体布局。

Đặc biệt, là hổ trong tranh dân gian Hàng Trống nổi tiếng với tranh ngũ hổ thể hiện sức mạnh, oai linh, được tôn thờ. Màu sắc trong tranh hổ Hàng Trống khá lộng lẫy uy nghi nhưng cũng không kém phần hài hòa, độc đáo. Việc dựa trên nguyên lý ngũ hành để phối màu càng giúp bức tranh có nhiều ý nghĩa. Đường nét và cách tạo hình khỏe khoắn mang tính ước lệ cao được thể hiện theo lối đơn tuyến bình đồ, không theo quy luật xa gần của thị giác, các hình khối được sắp xếp nổi bật nhưng không kém phần uyển chuyển. Kết hợp cùng các hoạ tiết như mây ngũ sắc, cờ, kiếm, tinh tú... tạo thành một tổng thể uy nghiêm, hài hoà, cân bằng theo thẩm mỹ dân gian.

此外，人们还有机会了解到19至20世纪阮朝艺术中的老虎。阮朝时期留下了许多丰富的艺术遗产和多样化的装饰图案。尤其是象征威猛形象的老虎图案被广泛使用，如武官官服补子上的装饰物；寺庙遗迹中的挽幛、绣画、雕镶木具、玉器、珐琅器、屏风等。

Bên cạnh đó, công chúng còn có dịp tìm hiểu hổ trong mỹ thuật thời Nguyễn, thế kỷ 19 – 20.Đây là thời kỳ để lại nhiều di sản mỹ thuật phong phú với những hình tượng trang trí đa dạng. Trong đó, hình tượng hổ - biểu trưng cho sức mạnh được sử dụng khá phố biến, như trang trí trên các tấm bổ tử phẩm phục võ quan, trên các bức trướng, tranh thêu, trên đồ gỗ chạm khảm, đồ ngọc, đồ pháp lam, bình phong trong các di tích đền, miếu...

从宫廷到民间，从宗教信仰象征到日常生活，阮朝时代的老虎形象色彩丰富、样式多样，为越南艺术史注入了独特之美。“越南古代艺术中的老虎”专题展将持续到2022年8月底。

Hình tượng hổ dưới thời Nguyễn được thể hiện đa sắc, đa dạng, từ cung đình cho đến dân gian, từ các biểu tượng tôn giáo, tín ngưỡng đến đời sống sinh hoạt thường nhật, góp những nét đặc sắc vào lịch sử mỹ thuật Việt Nam.

Triển lãm "Hổ trong mỹ thuật cổ Việt Nam" mở cửa đến hết tháng 8/2022.