Di sản phi vật thể ẩn mình trong “Tàng Hải Truyện” 藏在《藏海传》里的非遗

近期，中国电视剧《藏海传》引发全球用户追剧热，发行横跨全球15个地区，覆盖越南FPT、新加坡Singtel、北美Viki、日本C7等多家流媒体平台，用户评价多集中于中式美学及侠文化内核。从榫卯建筑到药发木偶，从昆曲唱腔到皮影权谋……剧中超18种非遗技艺引发观众惊叹。

Gần đây, bộ phim truyền hình Trung Quốc “Tàng Hải Truyện” đã tạo nên cơn sốt toàn cầu, được phát hành tại 15 khu vực trên thế giới, phủ sóng trên nhiều nền tảng trực tuyến như FPT (Việt Nam), Singtel (Singapore), Viki (Bắc Mỹ), C7 (Nhật Bản)... Phần lớn khán giả dành lời khen ngợi cho vẻ đẹp đậm chất văn hóa Trung Hoa và tinh thần hiệp nghĩa của bộ phim. Từ kiến trúc mộng, chốt đến pháo hoa múa rối, từ giọng hát Côn khúc đến những mưu lược qua sân khấu múa rối bóng... Hơn 18 loại hình di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào phim đã khiến khán giả không khỏi trầm trồ thán phục.

皮影戏：宋代人的“大电影”

Nghệ thuật múa rối bóng: "Điện ảnh lớn" thời Tống

《藏海传》里，当男主角藏海初入京城枕楼，一场别开生面的皮影戏瞬间抓住了所有人的目光，将藏海和观众迅速带入剧情。在剧中，导演别出心裁地放大了皮影尺寸，营造出古代“巨幕影院”的震撼效果，还巧妙运用光影进行隐喻，让皮影戏成为剧中的一大亮点。

Ngay khi nhân vật chính Tàng Hải lần đầu đặt chân đến Chẩm Lâu ở kinh thành, một buổi biểu diễn múa rối bóng đặc sắc đã lập tức thu hút toàn bộ ánh nhìn, đưa cả nhân vật lẫn khán giả đắm chìm vào mạch truyện. Trong phim, đạo diễn đã sáng tạo khi phóng đại kích thước các hình rối bóng, tạo nên hiệu ứng giống như “rạp chiếu phim khổng lồ” thời cổ đại. Đồng thời, ánh sáng và bóng tối cũng được vận dụng khéo léo như một phép ẩn dụ, biến sân khấu múa rối bóng trở thành một điểm nhấn nổi bật của bộ phim.

皮影戏可谓古代的“大电影”，可追溯至西汉，兴于唐宋，盛于明清。当现代影视技术遇上千年非遗，观众看到的不仅是传统艺术的形，更捕捉到“双手对舞百万兵”的神韵。

Múa rối bóng được ví như “điện ảnh lớn” của người xưa, bắt nguồn từ thời Tây Hán, hưng thịnh vào các triều đại nhà Đường, Tống, đạt đỉnh cao vào thời Minh - Thanh. Khi kỹ thuật điện ảnh hiện đại gặp gỡ di sản nghìn năm, khán giả không chỉ thấy được phần “hình” của nghệ thuật truyền thống, mà còn cảm nhận được phần “hồn” của “đôi tay điêu luyện hóa thân thành triệu binh” đầy sống động.

药发木偶：宋朝“烟花秀”

Pháo hoa múa rối: “Màn trình diễn pháo hoa” thời Tống

当藏海仰望夜空，火药推动木偶在烟花中翻飞起舞的刹那，弹幕瞬间被“美到窒息”刷屏。

Khi Tàng Hải ngẩng nhìn bầu trời, khoảnh khắc thuốc súng đẩy con rối bay lên và nhảy múa trong pháo hoa, loạt bình luận ngay lập tức tràn ngập những lời bình luận như: “Đẹp đến nghẹt thở”.

药发木偶曾一度被认为失传，研究人员考证后认为，长期以来存在于浙江泰顺民间的“放花木偶”即为药发木偶。表演时，在底层引燃花炮，逐层触发机关，烟花绽放如星雨，身着耐火彩衣的木偶借火药推力旋转表演。2006年，木偶戏（泰顺药发木偶戏）被列入中国国家级非物质文化遗产名录。

Từng được cho là thất truyền, nghệ thuật pháo hoa múa rối đã được các nhà nghiên cứu xác định đã tồn tại lâu đời trong dân gian tại Thái Thuận, tỉnh Chiết Giang. Trong các buổi biểu diễn, người ta đốt pháo ở tầng dưới, kích hoạt từng phần, khiến pháo hoa bùng nổ tầng tầng lớp lớp như mưa sao rơi. Những con rối mặc trang phục chống cháy được đẩy lên và xoay múa giữa pháo hoa nhờ lực đẩy của thuốc nổ. Năm 2006, pháo hoa múa rối Thái Thuận chính thức được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia của Trung Quốc.

秦淮灯彩：8米巨灯的中式美学

Đèn hoa Tần Hoài: Đỉnh cao thẩm mỹ phương Đông qua chiếc đèn khổng lồ cao 8 mét

走进枕楼的藏海，被一幅高达8米的“发光屏风”震撼——这实则是采用秦淮灯彩技艺制作的巨型花灯。灯面复刻了明代画家仇英的《桃源仙境图》，由六七个匠人耗时月余手工绘制而成，每一处细节都彰显着匠心独运。

Khi Tàng Hải bước vào Chẩm Lâu, anh lập tức bị choáng ngợp bởi một tấm “bình phong phát sáng” cao tới 8 mét. Đây thực chất là một chiếc đèn hoa khổng lồ được chế tác bằng kỹ nghệ đèn hoa Tần Hoài. Bề mặt đèn mô phỏng lại bức tranh “Đào nguyên tiên cảnh đồ” của danh họa Cừu Anh thời Minh, do 6–7 nghệ nhân kỳ công vẽ tay trong suốt nhiều tuần. Mỗi chi tiết đều toát lên sự tinh xảo và tâm huyết của người thợ thủ công.

秦淮灯彩的起源可以追溯到东吴时期，融合了纸扎、绘画、书法等多种传统工艺。五彩斑斓的花灯藏露结合、疏密有致，这样的审美意境，正是中式美学的精髓所在。

Đèn hoa Tần Hoài có nguồn gốc từ thời Đông Ngô, là sự kết hợp của nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống như làm khung giấy, hội họa, thư pháp... Những chiếc đèn hoa rực rỡ được sắp đặt khéo léo giữa kín và hở, đan xen hài hòa giữa dày và thưa. Chính sự tinh tế ấy đã thể hiện trọn vẹn tinh hoa của thẩm mỹ Trung Hoa.

口技与昆曲：声音编织剧情密码

Khẩu thuật và Côn khúc: Khi âm thanh trở thành “mật mã” của cốt truyện

当剧中角色八公子口含金叶模仿市井百态时，生动展现了中国传统口技艺术。口技人能生动模仿出大自然中的各种声音，如飞禽、猛兽、风雨雷电，堪称古代“声音特效”。这种用口腔模拟万物的技艺，在剧中不仅是表演，更成为传递情报的“声音密码”。

Khi Bát công tử dùng lá vàng mô phỏng âm thanh phố chợ, nghệ thuật khẩu thuật (kỹ thuật biểu diễn bằng giọng nói) truyền thống của Trung Quốc được tái hiện sống động. Chỉ bằng miệng, nghệ nhân có thể tái tạo đủ loại âm thanh thiên nhiên như chim chóc, thú dữ, mưa gió, được ví như hiệu ứng âm thanh đặc biệt thời xưa. Trong phim, khẩu thuật không chỉ để biểu diễn mà còn được dùng làm “mật mã âm thanh” để truyền tin.

榫卯与营造：中国古建智慧

Mộng, chốt và kiến tạo: Trí tuệ trong kiến trúc cổ Trung Hoa

剧中出现了大量榫卯结构的建筑和物件。榫，是凸起之处；卯，是凹陷部分。从飞檐斗拱的平津侯府到严丝合缝的九宫转轮锁，榫卯相互咬合，不用一钉一胶，却坚固无比，让人惊叹连连。

Trong phim, hàng loạt công trình và vật dụng được chế tác theo kỹ thuật mộng, chốt đã xuất hiện. “Mộng” là phần lồi, “chốt” là phần lõm; hai bộ phận này ăn khớp với nhau một cách hoàn hảo, không cần dùng đến đinh hay keo mà vẫn vô cùng chắc chắn. Từ mái cong chạm trổ công phu của phủ Bình Tấn Hầu đến chiếc khóa chín cung khít đến từng chi tiết. Tất cả đều khiến người xem không khỏi trầm trồ trước sự tinh xảo và khéo léo của kỹ thuật này.

剧中，耗时半年实景搭建的平津侯府被网友称作“中式美学新典范”。据工作人员介绍，为凸显权臣平津侯的权势，院落设计纵深极长，青石地面、定制栏杆及屋脊走兽均考证细节。平津侯府由真砖实瓦还原，古建筑的实感扑面而来，让人仿佛身临其境。

Phủ Bình Tấn Hầu, được phục dựng hoàn toàn theo bối cảnh thật trong suốt nửa năm, được cộng đồng mạng ca ngợi là “điển hình mới của thẩm mỹ Trung Hoa”. Theo đội ngũ sản xuất, để thể hiện quyền lực tối thượng của nhân vật Bình Tấn Hầu, phần kiến trúc được thiết kế với chiều sâu lớn, nền lát đá xanh, lan can được thiết kế riêng, các linh vật trang trí mái nhà đều được nghiên cứu và phục dựng dựa trên sử liệu. Tòa phủ được dựng bằng gạch ngói thật, mang đến cảm giác chân thực như đang bước vào một công trình cổ xưa.

《藏海传》创新将非遗和剧情融合，让传统文化不再是剧情的背景板，而是成为叙事的“隐形角色”。当藏海在秦淮灯彩中穿行，在口技声里布局，观众看到的不仅是技艺之美，更是千年来的中国文化。正如网友所说：“传统文化不是博物馆的标本，而是可以惊艳当下的活态基因。”

“Tàng Hải Truyện” đã kết hợp sáng tạo giữa di sản văn hóa phi vật thể và cốt truyện, khiến văn hóa truyền thống không còn là phông nền đơn thuần, mà trở thành một “nhân vật ẩn” góp phần dẫn dắt mạch kể chuyện. Khi Tàng Hải bước qua những chiếc đèn hoa Tần Hoài, khi âm thanh khẩu kỹ trở thành công cụ để bày binh bố trận, khán giả không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nghệ thuật truyền thống, mà còn cảm nhận được chiều sâu nghìn năm của văn hóa Trung Hoa. Như một khán giả đã chia sẻ: “Di sản văn hóa không phải vật trưng bày trong tủ kính, mà là mạch sống có thể tỏa sáng ngay trong hiện tại.”