Nghề làm nón trứ danh ở cố đô Huế 顺化古都闻名遐迩的斗笠手艺
与奥黛一样，顺化诗篇笠很久以前就已经成为古都的象征，同样也是极具越南文化特色的产品。制作顺化斗笠也因此成为蕴含独特文化魅力的传统手艺。
Từ lâu, chiếc nón bài thơ Huế gắn với tà áo dài đã trở thành biểu tượng của đất cố đô và là một sản phẩm mang đậm nét văn hóa của đất nước. Nghề làm nón lá ở Huế vì thế đã trở thành nghề truyền thống mang nét đẹp văn hoá độc đáo.
在越南S形的大地上，有许多斗笠手艺村，其中顺化斗笠手艺村最为著名且历史悠久。据手艺人介绍，斗笠手艺在顺化的夜黎、富甘、督初、朝西、金龙等工艺村已有数百年历史。
顺化斗笠的独特之处在于其细薄、和谐、匀称。尖顶，帽檐大小适中，既柔软又耐用，亮白色中间夹杂着淡蓝色，十分有特色。每一顶美观耐用的斗笠就是一件艺术品，需要手艺人用灵巧的双手精心制作而成。
Trên dải đất hình chữ S có nhiều làng nghề làm nón nhưng nghề làm nón lá ở Huế được cho là nơi nổi tiếng bậc nhất và đã có từ lâu đời. Theo các nghệ nhân, nghề này xuất hiện ở Huế hàng trăm năm tại các làng như: Dạ Lê, Phú Cam, Đốc Sơ, Triều Tây, Kim Long...
Đặc trưng riêng của nón Huế là sự mỏng manh, hài hòa, cân đối với dạng chóp nhọn, vành rộng vừa phải, vừa mềm mại lại bền chắc, có màu trắng sáng đặc trưng, hòa lẫn trong màu xanh nhẹ nhàng. Mỗi một chiếc nón đẹp, bền được làm ra là cả một nghệ thuật, đòi hỏi sự công phu, tỉ mỉ từ đôi bàn tay khéo léo của người thợ làng nghề.
制作斗笠的材料是蒲葵叶，既不能太嫩也不能太老；经过蒸、烘、晒、展、熨等多道工序处理，叶面变得极其平整光滑。选好合适的叶子后，手艺人还要精心挑选胎骨，进行窝边、锁边、绷笠、剪叶、理边、牵笠线等工序，才能制作出匀称、轻盈而美丽的斗笠。
绷胎骨（也称为编笠胎）必须严格按照传统工艺要求操作，使斗笠的造型匀称、美观并满足客户要求。手艺人传承着斗笠外形、帽檐间距和笠面弧度等编笠胎的相关技艺，并视其为代代相传的传家宝。
Nguyên liệu được sử dụng để làm nón lá là lá của cây Bồ quy diệp không quá non cũng không quá già; được xử lý qua nhiều công đoạn như: hấp, sấy, phơi sương, mở, ủi cho mặt lá thật phẳng và láng. Sau khi đã chọn được những chiếc lá phù hợp, nghệ nhân làm nón còn phải chọn khung, uốn vành, xây độn vành, chằm, cắt lá, nức vành, cắt chỉ... một cách cần mẫn, tỉ mỉ để làm ra những chiếc nón đều, nhẹ và đẹp.
Khung chằm (còn gọi là khuôn nón) phải được đặt riêng với yêu cầu cụ thể để dáng của chiếc nón lá sau này cân đối, đẹp mắt, vừa ý. Người thợ làm khung nón giữ kỹ thuật tạo dáng mái, khoảng cách giữa các vành và độ tròn của vành... như một thứ gia bảo cha truyền con nối.
而让顺化斗笠闻名遐迩的秘诀就在于绷笠的工序。顺化斗笠一直以来都是双层，手艺人必须熟练地让两层叶子错落分开，不重叠在一起，这样做出来的斗笠才能薄而顺。这道工序最考验手艺人的技巧，要求沿着帽檐的每根针线，针脚笔直、柔和、轻快、均匀。斗笠覆上叶子后会涂上一层掺有酒精的松脂油，既能增加亮度，还能防水，然后放在阳光下充分晾晒，让斗笠变得既美观又耐用。
最初，顺化斗笠只为遮阳挡雨，但随着时间的推移，斗笠已与女性密不可分，不仅成了不可或缺的“配饰”，还有助于增添顺化女孩的魅力。
Và điều làm nên thương hiệu nón Huế chính nằm ở khâu chằm. Nón Huế bao giờ cũng được làm từ hai lớp, người thợ phải khéo léo để khi chêm lá không bị chồng lên nhau nhiều lớp, giúp nón mỏng và thanh. Đây chính là công đoạn đòi hỏi sự khéo léo nhất của người nghệ nhân để từng đường kim, mũi cước thẳng, đều mềm mại uốn cong theo vành nón, nhanh thoăn thoắt mà phải đều tăm tắp. Nón lá sau khi hoàn tất sẽ được quét lên một lớp nhựa thông pha cồn để tăng độ bóng, không thấm nước và phơi đủ nắng để nón vừa đẹp, vừa bền.
Ban đầu, nón lá Huế đơn thuần chỉ là vật dụng che nắng, che mưa nhưng theo thời gian, chiếc nón đã gắn bó với người phụ nữ, trở thành “phụ kiện" không thể thiếu, góp phần tôn vinh vẻ đẹp của người con gái xứ Huế.
为了增强顺化斗笠的美感和独特性，当地的斗笠手艺人萌生了将顺化诗篇和朦胧意象融入斗笠的想法。这也是人们称这款产品为诗篇笠的原因。阳光洒落下来，斗笠会变得透亮，无论是诗篇，还是巧妙描绘出来的顺化地标图案，和谐的画面在两层斗笠叶子之间显现出来，让观者惊喜不已。因此，诗篇笠不单单是一件纯粹的艺术品，还被视为温柔、亲切、含蓄的顺化女性魅力的象征，让观者为之心动。
随着时间的推移，斗笠已经深深融入顺化人的生活，成为顺化的文化魅力。为了不让这种传统工艺和独特文化随着时间的推移而消失，顺化的斗笠手艺人又创造出了新颖独特的顺化斗笠：美丽柔薄的荷叶斗笠和精致巧妙的榄仁树叶斗笠。凭借工艺村手艺人的巧手和巧思，那些原本被丢弃的荷叶和榄仁树叶摇身一变，成为了一顶顶充满创意的斗笠，蕴含着顺化斗笠手艺人保护和弘扬传统工艺的热切之情。
Để tăng thêm vẻ đẹp, nét độc đáo cho chiếc nón lá Huế, những nghệ nhân chằm nón nơi đây đã nảy ra ý tưởng đưa thơ và hình ảnh thơ mộng của xứ Huế vào trong chiếc nón. Đó cũng là lí do vì sao người ta gọi sản phẩm này là nón bài thơ. Khi soi nón lên ánh sáng, bài thơ hay hoa văn, hình ảnh những địa danh xứ Huế được tạo nên khéo léo, bố cục cân đối hiện lên giữa hai lớp lá nón khiến người ngắm không khỏi thích thú. Vì vậy, nón lá bài thơ không chỉ đơn thuần mà là một tác phẩm nghệ thuật thực sự. Chiếc nón lá được ví như vẻ đẹp của người con gái xứ Huế dịu dàng, thanh tao mà e ấp, tròn trịa khiến người ngắm phải nao lòng.
Chiếc nón lá theo thời gian đã đi sâu vào đời sống của người dân xứ Huế, trở thành nét đẹp văn hoá của của đất Huế. Và để nghề truyền thống, nét văn hoá đặc sắc này không mất dần theo thời gian, nhiều người thợ làm nón ở Huế đã sáng tạo ra những chiếc nón lá xứ Huế mang nét mới lạ, độc đáo. Đó là những chiếc nón lá sen đẹp mong manh hay nón xương lá bàng rừng đầy nghệ thuật. Từ những chiếc lá sen, lá bàng rừng tưởng chừng bỏ đi nhưng với bàn tay tài hoa và khối óc nghệ thuật của những nghệ nhân làng nghề, những chiếc nón lá mới, đặc sắc được tạo nên mang theo cả đam mê giữ và phát triển nghề truyền thống của người thợ làm nón Huế.
无论是两层还是三层斗笠，无论是诗篇笠还是普通斗笠，每顶斗笠都始终保持着柔薄精致的美感，而且经久耐用。也许这就是顺化斗笠如此受到游客青睐的原因。
近年来，随着顺化旅游业的蓬勃发展，许多来到古都的游客都想购买斗笠这个带有顺化独特文化特色的纪念品作为礼物。与此同时，斗笠手工艺村也正忙着迎接众多游客来到现场观看并亲身体验制作著名的顺化斗笠。
现在，虽然人们已经很少戴斗笠，但顺化斗笠在每一位到访顺化的海内外游客心中仍然留有“一席之地”。尤其是诗篇笠，通过质朴而富有情调的诗篇深入人心，成为顺化乃至越南民族的魅力与特色。
Mỗi chiếc nón Huế luôn giữ được vẻ đẹp thanh mảnh, tinh tế dù hai lớp hay ba lớp, dù là nón bài thơ hay nón thường và luôn bền đẹp. Có lẽ vì thế mà nón Huế rất được nhiều du khách ưu chuộng.
Những năm qua, khi du lịch Huế phát triển mạnh, nhiều du khách đến với cố đô đều muốn mua nón lá – một món đồ lưu niệm mang nét văn hóa đặc sắc của Huế về làm quà. Cùng với đó, các làng nghề làm nón cũng tấp nập đón nhiều du khách về để được tận mắt chứng kiến và tham gia vào các công đoạn làm nên chiếc nón nổi tiếng của xứ Huế.
Hiện nay, dù người dùng nón ít đi nhưng nón lá Huế vẫn luôn giữ được “chỗ đứng” trong lòng mỗi người dân và du khách trong cũng như ngoài nước khi đến với Huế. Đặc biệt, nón bài thơ đã đi sâu vào lòng người qua các bài thơ mộc mạc, yêu thương, trở thành nét duyên xứ Huế và cũng là nét riêng của dân tộc Việt Nam.
Bài, ảnh: Thanh Vân
图文：清云
