Khuổi Ky: Kí ức từ làng đá trăm tuổi 葵齐古石村的百年记忆

游客来到越南高平，除了著名的板约瀑布和源熬洞等景点外，葵齐古石村也是不容错过的目的地。这是一座有着400多年历史的岱依族传统村落。
Đến với Cao Bằng Việt Nam, bên cạnh các điểm đến nổi tiếng như Thác Bản Giốc hay động Ngườm Ngao, du khách không thể bỏ qua làng đá cổ Khuổi Ky, một ngôi làng truyền thống của người Tày, có tuổi đời hơn 400 năm.

葵齐古石村位于高平省重庆县潭水乡。这座村落不仅有着独特的建筑之美，还散发着十分古朴的韵味，带有一种传奇色彩，在山石众多的越南东北地区中独具一格。
Làng đá cổ Khuổi Ky thuộc xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Ngôi làng mang vẻ đẹp kiến trúc độc đáo, một vẻ đẹp nhuốm màu huyền thoại rất cổ kính, rất riêng của miền Đông Bắc nhiều đá núi.
葵齐古石村的面积约为1公顷，背靠大山，面朝宁静的葵齐溪，傍晚时分，村里的孩子们会在这里戏水。
Làng đá cổ Khuổi Ky có diện tích khoảng 1 ha với địa thế lưng dựa vào núi vững chãi, phía trước làng là dòng suối Khuổi Ky thanh bình nơi đám trẻ trong làng chiều chiều cùng tắm và nô đùa.

葵齐古石村的美可能与越南其他任何村庄都不同。游客走进这个村庄将不会看到越南乡村常见的栅栏和篱笆，而是坚实稳固的石头栅栏。游客可以尽情探索一个“石头文化空间”，入口是由石块铺就的道路，两边设有路缘石，沿路还使用圆形石臼作为装饰。此外，村民们日常生活中使用的工具和设施也都是由石头制成的，如石臼、石磨或石灶，相当原始。
Vẻ đẹp của làng đá Khuổi Ky có lẽ chẳng giống với bất kỳ một ngôi làng nào trên đất Việt. Bước chân vào làng, du khách sẽ chẳng thấy những hàng rào, bờ giậu quen thuộc của nông thôn Việt Nam. Thay vào đó là những bờ rào được dựng lên bằng đá, chắc chắn và kiên cố. Du khách thỏa thích tìm hiểu một "không gian văn hóa đá" với lối vào là đường lát đá, kè đá hai bên và sử dụng các cối đá hình tròn trang trí trải dài theo lối đi. Ngoài ra, các dụng cụ, phương tiện phục vụ cho nếp sống sinh hoạt của người dân trong làng cũng làm từ đá như cối giã, cối xay hay bếp đá thật mộc mạc.

目前，葵齐古石村全体居民都是岱依族人。村里保留了14座用石头垒成的高脚屋，这成为了村里独特的标志性元素。建造一座石头高脚屋，从准备材料到完工，需要耗费当地人两三年的时间。其中，挑选石材是至关重要的一步，只有一些质地坚硬、外形精美的石头才能被选来搭建房屋。房屋的面积则根据家庭人口而定。人口多的家庭，房子就建得更高更大；人口少的家庭，则建得小些。地基和柱子底座也都是用石头垒成，每根支柱之间相距约三米。墙壁是由数以万计块大小不一的石头组成，通过石灰与沙的混合物将它们粘合在一起。房屋通常高七八米，分为两层。屋顶采用阴阳瓦进行覆盖，正房有三间，每间用木板隔开，方便居住。
Làng đá cổ Khuổi Ky hiện có 100% cư dân sinh sống là người Tày. Ngôi làng còn lưu giữ 14 căn nhà sàn làm bằng đá - yếu tố tạo nên sự đặc trưng độc đáo mà không đâu có được. Để làm nên một ngôi nhà sàn đá, người dân nơi đây phải mất từ 2 - 3 năm, từ khi chuẩn bị nguyên liệu đến khi hoàn thành ngôi nhà. Quan trọng nhất là khâu chọn đá, những viên đá cứng, đẹp là nguyên liệu được chọn để dựng nhà. Kích thước của ngôi nhà được tính toán dựa trên số lượng thành viên trong gia đình. Nhà nhiều người thì dựng nhà to, cao, nhà ít người thì ngôi nhà sẽ được xây nhỏ. Cùng với nền móng là đá, những chân cột cũng bằng đá, mỗi cột cách nhau chừng 3m. Tường nhà được xếp từ hàng vạn viên đá lớn nhỏ khác nhau, gắn kết bằng một hỗn hợp của vôi và cát. Chiều cao của nhà thường từ 7 - 8m, chia làm 2 tầng. Mái nhà được lợp ngói âm dương, có ba gian chính, mỗi gian được ngăn bằng khung ván gỗ để thuận tiện cho việc sinh hoạt. 

在重庆县，石头高脚屋对于岱依族人来说是神圣的，是一个传承了世代物质和精神生活的象征之地。
Nhà sàn đá đối với người Tày ở Trùng Khánh là một miền thiêng - nơi cất giữ những nét đặc trưng trong đời sống vật chất và tinh thần truyền qua bao thế hệ.
葵齐古石村于2008年被越南文化体育旅游部认定为“少数民族代表性传统文化村”，进一步推动了当地旅游业发展。
Làng đá cổ Khuổi Ky đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam công nhận “Làng văn hóa truyền thống tiêu biểu của dân tộc ít người” năm 2008. Đây được xem là điều kiện lý tưởng để thúc đẩy phát triển du lịch ở Khuổi Ky.

来到葵齐，除了享受石头村的怀旧空间，游客还可以住高脚楼、品当地美食、看文艺表演、玩民间游戏，与当地人一起体验捕鱼、农耕、采摘瓜果等活动。
Đến với Khuổi Ky, ngoài tận hưởng không gian hoài cổ của làng đá, du khách còn được nghỉ tại nhà sàn đá, ăn uống, xem biểu diễn văn nghệ, chơi trò chơi dân gian, tham gia trải nghiệm với người bản địa (bắt cá, làm đồng, thu hoạch cây trái...).