Một ấm trà, một bộ bàn ghế, một ít đồ ăn nhẹ, vài người bạn và thời gian dư dả là những sự kết hợp phổ biến cho buổi thưởng trà Lão Ba Hải Nam của Trung Quốc. Năm 2024, phong tục độc đáo "Trà Lão Ba Hải Nam" chính thức được xếp hạng di sản văn hóa phi vật thể cấp tỉnh của Hải Nam và nhanh chóng trở thành "Di sản văn hóa phi vật thể mới".
Vào cuối thế kỷ 19, những người Hoa ở Hải Nam đã đưa thói quen uống trà của Đông Nam Á trở về quê hương, từ đó cho ra đời các quán trà kết hợp thói quen ăn uống của Trung Quốc và phương Tây. Những quán trà này dần trở thành nơi tụ họp uống trà và giao lưu của những người trung niên và người cao tuổi địa phương. Người Hải Nam gọi người cao tuổi là "Lão Ba", và theo thời gian, Hải Nam đã hình thành nên nền văn hóa "Trà Lão Ba".
Bạn có thể tìm thấy quán trà Lão Ba ở khắp mọi nơi trên đảo. Những chiếc bàn gỗ đơn giản được đặt bên trong và ngoài ngôi nhà, dưới lều trại hay dưới những tán cây, và những người uống trà ngồi thành nhóm hai, ba người cùng trò chuyện. Đây là cảnh tượng thường thấy trên các con phố ở Hải Nam hiện nay.
Từ 8 đến 10 giờ sáng và từ 2 đến 5 giờ chiều mỗi ngày là thời gian uống trà Lão Ba. Người Hải Nam xưa có thói quen gọi uống trà là “ăn trà”, vì các quán trà không chỉ bán trà mà còn có nhiều món ăn vặt như bún Hải Nam, bún Bão La, canh khoai lang, sữa đậu xanh, sâm bổ lượng, bánh Tổ Yến… Mỗi loại mang một hương vị ngọt mặn riêng. Quán trà mang nét văn hoá đường phố Kỵ Lầu cũng phục vụ bốn món ăn nổi tiếng của Hải Nam là Gà Văn Xương, vịt Gia Tích, dê Đông Sơn và cua Hoà Lạc.
Ngày nay, trà Lão Ba Hải Nam không còn chỉ dành riêng cho "người cao tuổi”. Những quán trà Lão Ba đang trở thành lựa chọn "check-in" mới của nhiều bạn trẻ và du khách nước ngoài. Trên các nền tảng mạng xã hội như Xiaohongshu, Douyin và Weibo, Trà Lão Ba Hải Nam cũng phổ biến không kém các thương hiệu dịch vụ ăn uống online. Các quán trà Lão Ba cũng không ngừng đưa vào những yếu tố mới. Ví dụ, quán trà Lão Ba Tụ Phúc ở Hải Khẩu thu hút giới trẻ nhờ yếu tố thị giác như trang trí cửa hàng hay cách trưng bày sản phẩm. Đồng thời kết hợp bán “offline và online”, ra mắt các gói mua theo nhóm online và tạo nên một loạt sản phẩm nổi bật, tăng khả năng kinh doanh số. Hiện nay, có khoảng 60% khách hàng là giới trẻ tới Tụ Phúc uống trà Lão Ba.
Tại Tuần lễ cuộc sống trà Lão Ba tại Hải Khẩu năm 2024 được tổ chức tại phố cổ Kỵ Lầu, trên bức tường đính những bức ảnh checkin, các hạng mục trà Lão Ba được chia thành “Hướng nội” và “Hướng ngoại”. Trà chanh “trong nóng ngoài lạnh”, Bánh dứa “thế giới băng hoả”, hai bình trà “ánh trăng trắng” thuộc kiểu “hướng nội”, còn “Sâm bổ lượng vừa bổ não vừa bổ dạ dày”, bánh bông lan, cà phê sữa “cộng sự tuyệt vời nhất” thuộc kiểu “hướng ngoại”. Những hình ảnh nhân hóa và phương châm thú vị khiến cho các món điểm tâm dùng kèm với trà Lão Ba trở nên thật “sống động”.
Cô Trần Tinh Tân, một người dân Hải Khẩu uống trà Lão Ba từ nhỏ cho biết: “Trà Lão Ba có một tâm hồn trẻ trung” nhưng Cô không ngờ loại trà rất quen thuộc với người Hải Nam lại trở nên mới mẻ như vậy.
Mặt khác, bạn còn vừa có thể uống trà Lão Ba vừa ngắm cảnh. Xe buýt Trà Lão Ba – Hải Khẩu kết hợp các yếu tố "du lịch + tham quan + âm nhạc + uống trà" chạy qua các từng ngõ phố của Hải Khẩu. Hành khách vừa có thể thưởng thức trà Lão Ba chính hiệu vừa ngắm cảnh thành phố Hải Khẩu qua khung cửa sổ. Sự kết hợp giữa trà Lão Ba và cảnh đẹp mang lại cho du khách những ký ức độc đáo về Hải Nam.
Một cửa hàng bán đồ lưu niệm Hải Nam tại phố cổ Kỵ Lâu, Hải Khẩu có tên gọi “Biển rộng”còn phát triển loại trà Lão Ba có thể mang đi. Những món ăn nhẹ thường thấy trong buổi thưởng trà Lão Ba như bánh quy bơ, bánh ngọt, bánh Tart dừa... được đóng gói trong những hộp quà tinh tế. Các loại trà cơ bản tại các quán trà Lão Ba như trà đen dừa Văn Xương, trà xanh chuối Lạc Đông, trà xanh cam Quỳnh Trung... đều có hương vị mới.
Cô Thừa, một du khách đến từ Giang Tô đã mua một túi trà Lão Ba to làm quà lưu niệm. Cô nói: “Đây là đặc sản mới của Hải Nam. Tôi chưa từng thấy trước đây và tôi rất thích”.
Mở quán trà Lão Ba hơn 20 năm nay mà cô Khưu Thiên Nhan, người phụ trách quán trà Lão Ba Hằng Hưng Phát chưa từng thấy loại trà Lão Ba nào mới lạ đến vậy. Cửa hàng của cô cũng đã nhiều lần tham gia Tuần lễ cuộc sống trà Lão Ba ở Hải Khẩu. Theo cô, trà Lão Ba“không già”. Nhiều chủ cửa hàng trà Lão Ba truyền thống đang tìm kiếm sự đổi mới. Trong khi vẫn giữ nguyên hương vị nguyên bản của trà Lão Ba thì các cửa hàng còn truyền bá văn hóa trà Lão Ba thông qua các sản phẩm văn hóa sáng tạo hay các hoạt động tương tác. Cô cho biết: “Tôi tin sẽ có nhiều bạn trẻ yêu thích di sản văn hóa phi vật thể trà Lão Ba”.