Giai điệu mới trên trục trung tâm cố đô Bắc Kinh 壮美中轴线 “古都之脊”绽放新韵

在“网红打卡地”鼓楼留下一张珍贵照片、在前门大栅栏品尝地道的京味小吃、在天桥看一场酣畅的表演……一步一景，游人们行走在这条中轴线上，便能感受这“古都之脊”绽放的时代新韵。

Chụp một bức ảnh quý giá ở Tháp Trống – địa điểm check in nổi tiếng ở phía Bắc, thưởng thức những món điểm tâm kiểu Bắc Kinh chính hiệu tại cửa hàng Đại San Lan trên phố Tiền Môn, xem một chương trình biểu diễn thú vị ở Thiên Kiều ở phía Nam… Mỗi bước đi là một cảnh đẹp và nhịp sống thời đại mà, du khách có thể dễ dàng cảm nhận khi đi dọc “xương sống” của Bắc Kinh xưa.

在北京，有这样一条纵贯南北的中轴线——北起钟鼓楼，以晨钟暮鼓镌刻出古人的时间秩序，南至永定门，见证南城几百年的市井繁华。这条始建于元大都、全长7.8公里的中轴线，在七百五十多年的时光里，如同“古都之脊”，不仅串联起万宁桥、景山、故宫、太庙、天安门、正阳门等历史文化古迹，更书写着这座城市深厚绚烂的文化底蕴。中国著名建筑学家梁思成曾这样形容它：“北京独有的壮美秩序就因这条中轴的建立而产生。”
Ở Bắc Kinh có một trục trung tâm chạy từ Bắc xuống Nam, bắt đầu từ Chung Cổ Lâu (Tháp Chuông và Trống) ở phía Bắc, nơi người xưa báo hiệu thời gian bằng tiếng chuông vào ban ngày và tiếng trống vào ban đêm, điểm kết thúc là Vĩnh Định Môn ở phía Nam, chứng kiến sự thịnh vượng suốt hàng trăm năm của khu Nam Thành Bắc Kinh. Trục trung tâm dài 7,8 km, được xây dựng lần đầu tiên vào thời nhà Nguyên. Trong suốt lịch sử hơn 750 năm, nó được ví như “ xương sống của cố đô”, không chỉ kết nối những di tích lịch sử văn hoá như Vạn Ninh Kiều, Cảnh Sơn, Cố Cung, Thái Miếu, Thiên An Môn, Chính Dương Môn, mà còn thể hiện những giá trị văn hoá sâu sắc, hoành tráng của thành phố này. Kiến trúc sư nổi tiếng của Trung Quốc Lương Tư Thành từng mô tả như sau: “Chính trục trung tâm này đã tạo nên trật tự độc đáo và tráng lệ của Bắc Kinh”. 

古代建筑里的历史味道
Hương vị lịch sử trong những kiến trúc cổ

钟鼓楼，是中轴线的北端点，以晨钟暮鼓镌刻出古人的时间秩序。明清时，这里是北京城的报时中心，“北京时间”从这里响起。明代继承并发展了中轴线不少标志性建筑落成，比如景山据说是由拆除元代宫殿产生的废料和挖筒子河产生的泥土堆砌而成，山上的万春亭成为传统中轴线的制高点，壮美的紫禁城尽收眼底。
Chung Cổ Lâu là điểm đầu phía Bắc của trục trung tâm, nơi người xưa báo thời gian. Vào các triều đại Minh Thanh, đây là tháp đồng hồ của Bắc Kinh, “giờ Bắc Kinh” cũng vang lên từ đây. Nhà Minh kế thừa và phát triển trục trung tâm với việc xây dựng nhiều công trình mang tính biểu tượng như Cảnh Sơn, được cho là xây dựng nên từ những phế thải khi phá bỏ các thành lũy cũ của triều Nguyên và bùn đất từ việc nạo vét các con sông bảo vệ Tử Cấm Thành. Vạn Xuân Đình trên núi là một điểm cao trên trục trung tâm, nơi ta có thể phóng tầm mắt chiêm ngưỡng toàn cảnh Tử Cấm Thành tráng lệ. 

清代对坐落在中轴线上的建筑加以修缮、改造。如今中轴线上的许多建筑是清代遗存，比如宏伟的故宫“三大殿”就在这条线上，恢弘、居中、对称，强化了中轴线在城市中的统领地位。午门外，曾是“左祖右社”的皇家坛庙，现在成为市民的文化生活场所，天安门广场则见证了很多历史性时刻。
Vào thời nhà Thanh, các công trình kiến trúc trên trục trung tâm được tu sửa, cải tạo. Ngày nay, rất nhiều kiến trúc trên trục trung tâm là di tích từ thời nhà Thanh để lại như “Tam Đại Điện” nguy nga hoành tráng của Cố Cung. Các yếu tố như rộng lớn, nằm ở trung tâm, đối xứng, đã củng cố vị trí thống trị của trục trung tâm trong thành phố. Bên ngoài Ngọ Môn, nơi từng là đàn miếu của hoàng gia “bên trái thờ tổ tiên, bên phải thờ xã tắc”, nay đã trở thành nơi sinh hoạt văn hoá của người dân. Còn quảng trường Thiên An Môn là nơi chứng kiến rất nhiều thời khắc lịch sử. 

文化遗产保护的温度
Nỗ lực bảo vệ di sản văn hoá

北京老城保护的“一号工程”是中轴线申遗和保护工作。北京中轴线申遗文物工程自2011年6月正式启动以来，北京市实施了100多项文物保护工程——元代遗存万宁桥获得限重、限速保护，景山寿皇殿建筑群以历史面貌重新亮相，正阳门箭楼完成修缮，北海医院和东天意市场率先降层，地安门外大街商业复兴，拆除天坛公园内园林机械厂，新增绿化及开放面积3.2公顷……“整个中轴线上的环境都比以前更好了。”骑行爱好者黎夏说，他发现从天坛到前门附近的自行车道现在拓宽了，自行车道与机动车道的距离也分得更开，对骑行很友好，道路优化之外，古建修缮维护也让骑行体验更好。
Dự án bảo tồn thành cổ Bắc Kinh với tên gọi “Công trình số 1” có nhiệm vụ xin công nhận di sản văn hoá phi vật thể và bảo tồn đối với trục trung tâm. Kể từ khi chính thức khởi động Dự án Di tích Văn hóa trục trung tâm của Bắc Kinh vào tháng 6 năm 2011, Bắc Kinh đã thực hiện hơn 100 dự án bảo vệ di tích văn hóa. Ví dụ như Vạn Ninh Kiều - một di tích từ thời nhà Nguyên – đã giới hạn tốc độ và trọng lượng để bảo vệ, quần thể kiến trúc Thọ Hoàng Điện ở Cảnh Sơn đã được khôi phục diện mạo vốn có trong lịch sử; Tiễn Lâu (tháp cung) ở Chính Dương Môn được sửa chữa, bệnh viện Bắc Hải và chợ Đông Thiên Ý là những công trình đầu tiên được hạ thấp tầng, phố thương mại bên ngoài Địa An Môn sôi động trở lại, phá bỏ nhà máy cơ khí cây cảnh trong công viên Thiên Đàn, trồng thêm cây xanh và mở rộng diện tích thêm 3,2 héc-ta…. “Môi trường của cả trục trung tâm đã tốt hơn trước nhiều.” Lê Hạ - một người yêu thích đạp xe - cho biết, anh thấy đường dành cho xe đạp ở khu vực từ Thiên Đàn đến Tiền Môn đã được mở rộng, đường cho xe đạp và đường cho ô tô cũng được phân cách rộng rãi, rất tiện lợi, ngoài việc tối ưu hoá đường xá thì việc trùng tu cải tạo các công trình kiến trúc cổ cũng đem đến cho người đạp xe những trải nghiệm tốt hơn.

相较于天坛、永定门御道遗址等不可移动的、静止的文物古建，盘旋在正阳门城楼上的雨燕、响彻钟鼓楼畔的鸽哨，则是跃动的、非静止的历史文化印记，是中轴线上的“活态文化”。像保护古建一样呵护雨燕、留住鸽子和鸽哨声，从2019年起，正阳门管理处开始尝试在城楼天花吊顶上为雨燕提供草编的人工巢托，成功帮助了雨燕完成繁殖；清华大学建筑设计研究院文化遗产保护中心规划所所长庞书经与其团队通过与鸽户携手改造鸽笼，一个个鸽笼变得安全、科学，与城市风貌相融和谐。
So với kiến trúc văn hoá cổ đứng một chỗ, không thể di chuyển như Thiên Đàn, Vĩnh Định Môn, thì những con chim yến bay liệng trên tháp Chính Dương Môn và tiếng chim bồ câu vang vọng từ Chung Cổ Lâu lại là dấu ấn văn hoá lịch sử động, không cố định, là “văn hoá sống động” trên trục trung tâm. Chăm sóc chim yến, bảo vệ chim bồ câu và tiếng chim gù như bảo tồn kiến trúc cổ, từ năm 2019, Phòng Quản lý Chính Dương Môn đã thử nghiệm gắn giá đỡ làm tổ nhân tạo bằng rơm cho chim yến trên trần các toà nhà, giúp chim yến có nơi sinh sản. Chủ nhiệm Văn phòng Quy hoạch của Trung tâm bảo vệ Di sản Văn hoá thuộc Viện Nghiên cứu và Thiết kế kiến trúc của Đại Học Thanh Hoa và các cộng sự đã cùng các hộ nuôi chim bồ câu cải tạo lồng nuôi chim bồ câu trở nên an toàn, khoa học và hài hoà với môi trường cảnh quan đô thị.

北京生活的烟火气，未完待续
Bắc Kinh - nơi cuộc sống phố phường bình dị êm đềm trôi 

中轴线上也充满着烟火气息，尤其是在正阳门以南的“外城”，前门大街上，有轨电车“铛铛铛铛”，市民游客的内心却像火车“逛吃逛吃”，全聚德、都一处、六必居等老字号都起源于此。逛累了，还能到天桥看一场精彩的演出，这里是古代北京民间艺术汇聚地，现在是北京的一处表演艺术中心，“文艺范儿”延续数百年。天桥东侧的天坛是古代祭祀神明的重要场所，现代，它和先农坛已向公众开放。
Trục trung tâm của Bắc Kinh cũng ngập tràn hương vị cuộc sống, đặc biệt là ở ngoại thành phía nam Chính Dương Môn, trên con phố Tiền Môn, nơi có tiếng xe điện leng keng, người dân và du khách như đang ngồi trên chuyến tàu “mua sắm và ăn uống”. Những thương hiệu lâu đời như vịt quay Toàn Tụ Đức, xíu mại Đô Nhất Sở, món ngâm chua Lục Tất Cư…đều bắt nguồn từ đây. Dạo phố mua sắm mệt rồi, bạn có thể đến Thiên Kiều để xem những màn biểu diễn đặc sắc. Đây từng là nơi hội tụ nghệ thuật dân gian Bắc Kinh cổ và nay là một trung tâm nghệ thuật trình diễn của Bắc Kinh, là “không gian văn hoá nghệ thuật” liên tục suốt hàng trăm năm. Thiên Đàn ở phía Đông Thiên Kiều là địa điểm quan trọng để thờ cúng các vị thần cổ xưa, còn hiện nay, Thiên Đàn và Tiên Nông Đàn đều mở cửa cho công chúng. 

永定门是7.8公里北京传统中轴线的南端点，然而中轴线的故事并未在此结束。沿着中轴线南北向延长，“鸟巢”、“水立方”、北京大兴国际机场……中轴线延长线又给这条线赋予新的生机，中轴线一直在“生长”。新时代，北京中轴线更显活态遗产魅力，未来的北京城正在不断绽放新韵。
Vĩnh Định Môn là điểm cuối của trục trung tâm dài 7,8 km này. Thế nhưng câu chuyện về trục trung tâm chưa kết thúc ở đây. Theo trục trung tâm kéo dài về hướng Bắc Nam là sân vận động Tổ Chim, trung tâm thể thao dước nước quốc gia Bắc Kinh Thuỷ Lập Phương, sân bay quốc tế Đại Hưng Bắc Kinh. Việc mở rộng trục trung tâm đem đến sức sống mới cho tuyến đường này. Trục trung tâm vẫn đang phát triển. Trong thời đại mới, trục trung tâm của Bắc Kinh càng cho thấy sức hấp dẫn của di sản sống động, thành phố Bắc Kinh vẫn không ngừng ngân lên những giai điệu tươi mới.