Búp họa Tứ phủ - Bộ sưu tập búp bê mang hình tượng tín ngưỡng thờ Mẫu Việt Nam 四府娃娃——越南祀母信仰形象套娃

2016年，联合国教科文组织将越南祀母信仰列入《人类非物质文化遗产代表作名录》。近日，越南设计师杜云英在套娃上庄重而华丽地展示了祀母信仰的文化魅力。

 Năm 2015, tổ chức UNESSCO đã liệt văn hóa thờ Mẫu của Việt Nam vào danh sách các đại diện di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại". Mới đây, nhà thiết kế Việt Nam Đỗ Vân Anh đã thể hiện sức hấp dẫn của văn hóa thờ Mẫu trong bộ sưu tập Búp họa tín ngưỡng thờ Mẫu.

在河内一家名为云英Scarlet 的时装纺织厂里，裁缝们正在缝纫机前埋头苦干。他们正专注于制作“四府娃娃”套娃。这也是越南第一套描绘祀母信仰的套娃，根据云英Scarlet的负责人、设计师杜云英的创意创作而成。

Tại xưởng may thời trang mang tên Vân Anh Scarlet tại Hà Nội, đội ngũ thợ may đang chăm chỉ miệt mài bên những chiếc máy may. Họ đang chuyên cần làm ra bộ sưu tập "Búp họa Tứ Phủ". Đây cũng là bộ sưu tập Búp bê đầu tiên của Việt Nam thể hiện tín ngưỡng thờ Mẫu được sáng tạo từ ý tưởng của Nhà thiết kế Đỗ Vân Anh - Giám đốc của Vân Anh Scarlet.

杜云英从河内美术大学毕业后，创办了一家专门生产女装的小型纺织厂。这个充满激情和渴望的年轻女孩希望将自己的时装带入每位女性的生活。虽然在打造品牌和开拓市场的过程中遇到诸多困难，但目前云英已在越南全国各省市开设了 7 家门店。

Đỗ Vân Anh khởi nghiệp từ một xưởng may nhỏ chuyên về thời trang dành cho phái đẹp từ khi mới tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Hà Nội. Cô gái trẻ với tất cả đam mê và khát vọng muốn mang những bộ thời trang của mình đến với đời sống của từng phái đẹp. Dù gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình xây dựng thương hiệu và phát triển thị trường nhưng cho đến nay Vân Anh đã mở rộng được 7 cửa hàng tại khắp các tỉnh thành Việt Nam.

杜云英一直在思考如何将越南文化之美融入自己的设计，于是便决定创作祀母信仰套娃。云英Scarlet表示，每次抵达世界各地的国际机场时，她都觉得其他国家的娃娃文化很美。正因如此，她想制作带有越南文化印记的套娃。

Luôn trăn trở làm sao để đưa được nét đẹp văn hóa Việt Nam vào trong các mẫu thiết kế nên Vân Anh quyết định đầu tư thời gian để sáng tạo bộ sưu tập Búp họa tín ngưỡng thờ Mẫu. Vân Anh Scarlet cho biết mỗi lần đến sân bay quốc tế các nước, cô thấy văn hóa búp bê của các nước rất đẹp. Chính vì thế, cô muốn thực hiện bộ sưu tập búp bê mang các hình tượng trong văn hóa Việt Nam.

云英信奉祀母信仰10余年，还是一位跳神者，因此她在开始着手创作“四府娃娃”时对祀母信仰的文化非常了解，尤其是关于跳神仪式上的服饰。她在电脑上绘制四府和三府服饰的每个小细节，然后在20人的通力协作下手工完成娃娃服饰的各个制作工序。

Vân Anh là người đã từng theo tín ngưỡng Thờ mẫu hơn 10 năm, lại là một thanh đồng nên cô rất am hiểu về văn hóa thờ Mẫu đặc biệt là các trang phục của hầu đồng nên khi bắt tay vào sáng tạo các mẫu "Búp họa Tứ Phủ". Từng chi tiết nhỏ của trang phục tứ phủ, tam phủ cô vẽ trên máy tính rồi hiện thực quy trình gia công bằng tay với sự tham gia của 20 người vào từng công đoạn hoàn thiện trang phục Búp bê.

祭祀的服饰本就各式各样，独具特色，每套服饰都代表着母道中每个圣人的特征，因此，每套服饰的颜色也非常鲜艳独特。云英采用的服装材质为织锦缎，奢华大气，尽显娃娃的高贵气质。服装配饰的项链、手镯和手链等都是纯金打造。娃娃脸上的眼睛化了非常精致的妆容，是整个娃娃的亮点。完成“四府娃娃”中的一个娃娃制作通常需要至少两个月。

Trang phục Hầu đồng vốn rất đa dạng và đặc sắc, mỗi bộ trang phục dùng cho một giá đồng thể hiện đặc trưng của từng vị thánh trong đạo Mẫu. Do vậy, màu sắc sử dụng cho từng trang phục cũng rất rực rỡ và riêng biệt. Vân Anh chọn chất liệu trang phục là Gấm thêu vừa sang trọng vừa cốt cách lại thể hiện sự cao quý của mẫu búp bê. Các chi tiết gắn lên trang phục như dây chuyền, vòng, lắc đều là vàng ta. Với khuôn mặt búp bê điểm nhấn là đôi mắt nên cũng được trang điểm khá cầu kỳ. Thông thường 1 mẫu trong "Búp họa Tứ Phủ" hoàn thành ít nhất là 2 tháng.

六山庄圣姑娃娃是守护六宫九司的圣姑，是一位美丽动人、品行端庄的姑娘，但也以严格而闻名。她是十里八乡公认的神医，经常进入深山老林寻找并采摘名贵药材治病救人。成圣后，六姑被世人尊为救死扶伤的仙姑。六山庄圣姑的脸庞被刻画得仁爱宽厚而智慧，服饰采用紫色，带有众多精心缝制的图案，每朵花都镶嵌了体现高贵和庄重的宝石和珠串。

Mẫu Búp họa cô Sáu Sơn Trang là Thánh Cô trấn giữ bản đền Lục Cung Chín Tư. Cô là người con gái xinh đẹp nết na nhưng cũng nổi tiếng nghiêm khắc. Cô nổi tiếng khắp vùng là người có tài chữa bệnh. Cô thường vào rừng sâu núi thẳm để tìm và hái những loại thuốc quý cứu người. Đến khi hóa thánh, cô Sáu vẫn thường được muôn dân tôn là tiên cô có tài chữa bệnh cứu người. Khuôn mặt Cô Sáu được vẽ rồi tạo hình là một người nhân hậu nhưng vô vùng sắc sảo, trang phục của Búp bê cô Sáu màu tím với nhiều hoa văn được may tinh tế, từng bông hoa được gắn những chi tiết như ngọc, cườm thể hiện sự quý phái nhưng sang trọng.

第三水府圣母是掌管水域的神。在四府神殿中，她身着白色服饰，坐在天仙圣母左侧。被黎圣宗皇帝册封为上等神月娥公主。公主身着白色御衣，头戴白色王冠，手拿象征着水的扇子。云英把这个娃娃设计得和传说非常相似，月娥公主身着纯白色御衣，宝石、亮片、黄金等配饰都是圣母娃娃佩戴的高级珠宝，体现了公主的高贵形象。

Mẫu búp họa Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ là vị Thánh Mẫu cai quản miền sông nước. Trong thần điện Tứ Phủ, Mẫu mặc trang phục trắng, ngồi bên tay trái Mẫu Thiên Tiên. Thượng Đẳng Thần Nguyệt Nga Công Chúa (sắc phong bởi Hoàng đế Lê Thánh Tông). Trang phục của công chúa là Ngự áo màu trắng, Đội miện trắng, Xếp bằng tay cầm quạt tượng trưng cho nước. Vân Anh đã lên thiết kế mẫu búp họa này giống như tích truyện. Nguyệt Nga công chúa được tạo hình trong trang phục Ngự áo màu trắng tinh khiết. Các phụ kiện đính kèm như ngọc, kim sa, vàng đều là những trang sức cao cấp khoác lên mẫu búp họa quyền quý như hình ảnh của công chúa vậy.

云英根据每位四府圣母的神话传说刻画了圣母娃娃，然后雕刻面容并设计与传说形象相似的服装，娃娃身上的每一个细节都栩栩如生，清晰细致。目前，云英已经完成了16个越南祀母信仰娃娃的制作，还计划制作更小的娃娃，在国际机场和酒店中推介，宣传越南祀母信仰的文化魅力。

云英创作的四府和三府娃娃广受欢迎，订单不断，她希望祀母信仰娃娃能够走向更多的国际朋友。 

Vân Anh khắc họa mẫu búp bê Tứ phủ từ cốt truyện văn hóa, sau đó cô điêu khắc khuôn mặt và thiết kế trang phục giống như hình tượng trong văn hóa. Từng chi tiết đưa lên Búp họa đều đúng như thật, sắc nét và tỉ mỉ. Cho đến nay Vân Anh đã hoàn thành được 16 mẫu búp bê mô phỏng tín ngưỡng Thờ Mẫu của Việt Nam. Cô cũng đang dự định sẽ làm những mẫu búp bê nhỏ hơn để giới thiệu tại các sân bay, các khách sạn quốc tế để lan tỏa vẻ đẹp văn hóa của tín ngưỡng Thờ mẫu Việt Nam.

Những mẫu búp bê Tứ phủ, tam phủ do Vân Anh sáng tạo rất được yêu thích nên được đặt làm rất nhiều. Vân Anh những mẫu búp bê Tín ngưỡng Thờ mẫu sẽ đến được với bạn bè quốc tế càng nhiều hơn./.