Cảnh Mại Sơn: Di sản văn hóa thế giới đầu tiên về chủ đề Trà 景迈山：全球首个茶主题世界文化遗产
9月17日，在沙特阿拉伯王国利雅得召开的联合国教科文组织第45届世界遗产大会通过决议，将中国“普洱景迈山古茶林文化景观”列入《世界遗产名录》，成为全球首个茶主题世界文化遗产。至此，中国世界遗产总数增至57项。“普洱景迈山古茶林文化景观”申遗成功，向世人展示了“活态”文化遗产保护的“中国理念”和“中国案例”。
Kỳ họp lần thứ 45 của Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO diễn ra ngày 17/9 tại Ả-rập Xê-út đã công nhận Cảnh quan văn hóa rừng trà cổ Cảnh Mại Sơn Phổ Nhĩ là Di sản thế giới, trở thành Di sản văn hóa thế giới chủ đề Trà đầu tiên toàn cầu. Đến nay, Trung Quốc đã có 57 di sản thế giới.
“普洱景迈山古茶林文化景观”位于云南省普洱市澜沧县。走进景迈山上的大平掌古茶林，高大的榕树、樟树下，古茶树渐次生长，再往下还有丰富的石斛、松萝等附生寄生植物。郁郁葱葱的古茶林里，孕育着众多珍稀动植物。
Cảnh quan văn hóa rừng chè cổ Cảnh Mại Sơn Phổ Nhĩ nằm ở huyện Lan Thương, thành phố Phổ Nhĩ tỉnh Vân Nam. Đi vào rừng chè cổ Đại Bình Chưởng trên núi Cảnh Mại, dưới tán những cây đa, cây long não to lớn là những cây chè cổ thụ lớn dần, xa hơn nữa là tầng thực vật ký sinh, biểu sinh như thạch hộc, tùng la… Khu rừng trà cổ thụ tươi tốt này là nơi sinh sống của nhiều loài động, thực vật quý hiếm.
公元10世纪以来，布朗族、傣族先民先后迁徙至景迈山定居，并在这里发现野生茶树，在驯化野生茶树的过程中，逐渐认识大叶茶树耐荫、喜温、喜湿等生长习性，利用当地的森林生态环境，用林间开垦和林下种植方式栽种茶树、养护茶林。从此在茫茫林海中，大叶茶树悄然生长，逐渐形成独特的林茶共生景观，延续千年并保存至今。
Từ thế kỷ thứ 10 sau Công nguyên, tổ tiên dân tộc Bố Lãng và dân tộc Thái lần lượt kéo đến định cư ở vùng núi Cảnh Mại và phát hiện ra những cây chè cổ hoang dã. Trong quá trình thuần hóa cây chè mọc hoang, họ dần dần tìm hiểu về tập tính sinh trưởngng của cây chè lá to như ưa bóng râm, ưa nhiệt độ, độ ẩm. Họ tận dụng môi trường sinh thái rừng tại địa phương, cải tạo rừng và trồng cây chè dưới tán rừng. Từ đó, những cây chè lá to lặng lẽ sinh trưởng trong khu rừng bạt ngàn, dần dần tạo thành cảnh quan độc đáo với rừng và chè cùng tồn tại hài hòa, được bảo tồn suốt hàng nghìn năm cho đến ngày nay.
茶林深处是古老村寨。“叶怎么落寨子就怎么起，树根怎么长路便怎么走。”今年已经80岁的苏国文住在景迈山上的芒景村中，村子四周绿意盈盈，生态优美。为了有效处理人与森林、茶林的关系，合理利用珍贵的土地资源，景迈山世居民族探索建成了独特的村寨格局：水源地在山顶，古茶林和村落在山地中部，外围防护林防止病虫害传播，耕地则在水源充足、海拔较低的河谷地带，避免耕种过程中对古茶林的干扰。
Sâu trong rừng chè là những ngôi làng cổ kính. “Lá rụng xuống thì làng mọc lên, rễ cây lớn thì đường mở ra”. Ông Tô Quốc Văn năm nay 80 tuổi, là người làng Mang Cảnh trên núi Cảnh Mại cho biết. Ngôi làng được bao quanh bởi cây xanh và hệ sinh thái tuyệt đẹp. Để giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa con người, rừng cây và rừng chè cũng như sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên đất đai quý giá, người dân trên núi Cảnh Mại đã xây dựng mô hình làng quê độc đáo có nguồn nước ở trên đỉnh núi, rừng chè và làng bản nằm ở lưng chừng núi, được bao quanh bởi rừng phòng hộ bên ngoài có tác dụng ngăn ngừa sâu bệnh lây lan, đất canh tác nằm ở khu vực thung lũng có đủ nguồn nước và độ cao vừa phải, tránh làm ảnh hưởng đến rừng chè cổ thụ trong quá trình canh tác.
“茶与我们的生活密不可分。”苏国文说，现在只要身体条件允许，他每年都要和家人一起采茶制茶。每年农历2月—4月是春茶采摘期，农历8月—9月则是秋茶的丰收季。“为了保证茶树充分积累养分，夏茶通常都不再采摘。”茶农仙贡说。每逢采茶季，在古茶林中都能看到身着民族服饰的布朗族、傣族村民忙碌的身影。他们身形灵活，在林中穿梭，小心采摘叶片，避免古茶树受到伤害。用竹筒装盛制作的茶叶、用木头做挎包……取法自然、人茶共生的传统文化早已融入村民生活的方方面面。
Hàng năm, từ tháng 2 đến tháng 4 Âm lịch là thời kỳ hái chè vụ xuân, tháng 8 đến tháng 9 Âm lịch là vụ thu hoạch chè mùa thu. Mùa hè thường không thu hoạch để đảm bảo cho cây chè tích lũy dinh dưỡng. Hái chè vào mùa thu, bạn có thể nhìn thấy những người dân tộc Bố Lãng và dân tộc Thái trong trang phục dân tộc bận rộn thu hoạch chè trong rừng chè cổ thụ. Họ di chuyển nhanh nhẹn như con thoi trong rừng, cẩn thận hái từng lá để tránh làm tổn thương những cây chè cổ thụ. Dùng ống tre để đựng lá chè, gùi gỗ đựng chè … những nét văn hóa truyền thống sử dụng phương pháp tự nhiên, sự chung sống hài hòa giữa người và rừng chè từ lâu đã được lồng ghép trong đời sống của người dân làng quê.
多年来，合理利用森林、保护茶林、延续村寨文化，是当地政府和村民的共识。“不得使用化肥农药”“严禁毁灭性采摘”……村民们自发的保护行动被写进村规民约，当地政府也不断完善法规，先后修订出台《普洱市古茶树资源保护条例》《云南省澜沧拉祜族自治县景迈山保护条例实施办法》等20多部针对古茶林保护的规章制度，将古茶树保护工作落到实处。
Để bảo vệ kết cấu cảnh quan của núi Cảnh Mại, nơi “núi chung rừng, rừng trồng chè, chè bao quanh làng” và duy trì sự tương tác tích cực giữa con người và thiên nhiên, việc xây dựng cơ sở hạ tầng như điện ở các bản làng trên núi Cảnh Mại đã phải nhường chỗ cho những rừng chè cổ thụ. Sau này, chính phủ Trung Quốc dần tăng cường đầu tư cải tạo các khu nhà ở nhưng vẫn giữ được nét nguyên sơ, đường làng được lát đá cẩm thạch, điều kiện sống của dân làng được cải thiện rất nhiều. Ngày nay, đi dạo trên núi Cảnh Mại, bạn có thể nhìn thấy những cây chè cổ thụ um tùm, những ngôi nhà theo phong cách truyền thống, cơ sở hạ tầng như điện, thông tin liên lạc đầy đủ.
近年来，云南省得天独厚的茶资源正逐渐被全球越来越多的爱茶人认识。业内人士纷纷表示，此次“普洱景迈山古茶林文化景观”申遗成功，让茶成为云南农耕文明的鲜活代表和中西文明交流互鉴的重要媒介，为世界文化多样性增添了浓墨重彩的一笔。
Những năm gần đây, tài nguyên chè đặc sắc của tỉnh Vân Nam ngày càng được nhiều người yêu trà trên thế giới công nhận. Người trong ngành cho rằng, việc “Cảnh quan văn hóa rừng chè cổ Cảnh Mại Sơn Phổ Nhĩ” được UNESCO công nhận là Di sản thế giới đã khiến trà trở thành một đại diện sống động cho văn minh nông nghiệp ở Vân Nam, là cầu nối quan trọng để nền văn minh Trung Quốc và phương Tây giao lưu học hỏi lẫn nhau, thúc đẩy mạnh mẽ sự đa dạng văn hóa của thế giới.
