Đăk Nông – Bản trường ca của Đá và Nước 多农——石与水的长歌

数百万年来，多次剧烈的火山喷发和地壳特殊构造运动，塑造了多农世界地质公园。这里汇聚了原始而壮观的洞穴群、熔岩田和瀑布等，具有原始而玄幻之美，犹如史蒂文·斯皮尔伯格导演的《侏罗纪公园》影片中令人印象深刻的镜头。

Trải qua hàng triệu năm, qua những đợt phun trào dữ dội của núi lửa cùng sự kiến tạo đặc biệt của vỏ trái đất đã tạo nên một Công viên Địa chất toàn cầu Đăk Nông. Nơi đây có hệ thống hang động, những cánh đồng dung nham, thác nước hoang sơ, kì vĩ… mang vẻ đẹp nguyên sơ, huyền hoặc như những cảnh quay ấn tượng trong phim “Công viên kỉ Jura” của đạo diễn Steven Spielberg…

克容诺——火山岩洞“王国”

Krông Nô – “vương quốc” hang động núi lửa

克容诺县位于多农省会嘉义市东北方向约100公里，被视为多农世界地质公园的核心区域，是世界上独一无二且有着大约50个火山溶洞的火山“王国”。

Krông Nô là huyện nằm ở phía Đông Bắc, cách thành phố Gia Nghĩa, thủ phủ tỉnh Đăk Nông khoảng 100km. Đây được xem là vùng lõi của Công viên Địa chất toàn cầu Đăk Nông, là “vương quốc” núi lửa và khoảng 50 hang động núi lửa có một không hai trên thế giới. 

多农的地质发展史要追溯至距今约两亿年前的侏罗纪时期。这片土地曾是广袤海底的一部分。直到古近纪时期（距今约6000万年），海水消退，地面升高，火山开始出现，此后多次喷发玄武岩浆，一直持续到距今约一万年前。尤其是楚布卢克火山的剧烈喷发形成了如今世界上独一无二的火山溶洞群。因此，在楚布卢克火山周围，人们发现了许多具有独特结构的火山溶洞。典型的有C7、C9、C6.1、C6溶洞等。

Lịch sử phát triển địa chất của Đắk Nông có từ kỉ Jura cách đây khoảng 200 triệu năm về trước và vùng đất này vốn từng là một phần của đáy đại dương mênh mông. Mãi đến kỉ Paleogene (cách đây khoảng 60 triệu năm), nước biển rút đi, mặt đất nâng cao và bắt đầu xuất hiện các ngọn núi lửa để rồi từ đó nhiều đợt phun trào bazan kéo dài cho đến cách nay khoảng 10.000 năm thì mới kết thúc. Đặc biệt, sự phun trào dữ dội của ngọn núi lửa Chư B’luk được xem là đã tạo ra một hệ thống hang động núi lửa có một không hai trên thế giới. Vì vậy, quanh khu vực núi lửa Chư B’luk người ta phát hiện rất nhiều hang động núi lửa có cấu tạo độc đáo. Điển hình như các hang C7, C9, C6.1, C6…

C9洞的火山溶洞最靠近楚布卢克火山，阳光从洞口射入，形成了一片壮丽的景观，像极了《侏罗纪公园》影片中的场景。一块块色彩鲜艳、形态各异的硬化玄武岩岩浆和地衣、蕨类以及其他绿色软体植物重叠在一起，使得景观变得更加玄幻，仿佛把游客带入地球的原始时代。往深处走，在手电筒光的照射下，出现带有红褐色纹路的玄武岩石壁。这是经过上百万年冷却的岩浆反射出来的奇特色泽。在洞穴底部，人们还发现了一层层历经岁月、风化严重的火山灰岩层。

Tại hang C9, hang động núi lửa nằm gần núi Chư B’luk nhất, qua luồng ánh sáng chiếu vào từ miệng hang, một khung cách ngoạn mục hiện ra giống như những cảnh quay trong phim “Công viên kỉ Jura”. Những khối dung nham bazan đông cứng nhiều màu sắc, hình dáng nằm chồng chất lên nhau cùng với một khu rừng địa y, dương xỉ và vô số những loài thực vật thân mềm khác mọc lên xanh mướt khiến cho khung cảnh huyền hoặc như đưa con người du hành về thuở sơ khai của trái đất. Đi sâu vào bên trong, dưới ánh sáng của đèn pin hiện lên những vách đá bazan nổi vân nâu đỏ. Đây là sản phẩm của những dòng dung nham đã nguội lạnh qua hàng triệu năm lại phản chiếu nên những sắc màu kì lạ. Dưới nền hang, người ta vẫn còn phát hiện ra những lớp tro xỉ núi lửa đã bị phong hóa mạnh qua thời gian.

 石与水的长歌

Bản trường ca của Đá và Nước

 经过数百万年的地壳运动，形成了断层带和火山熔岩喷发，多农省的地形发生了巨大变化，改变了斯雷博克河、同奈河的水流，同时形成了雄伟壮观的天然水库和天然瀑布，如琉璃瀑布、滑梯瀑布、七层瀑布、嘉隆瀑布、德瑞夫瀑布等。

Trải qua hàng triệu năm, sự kiến tạo địa lý đã tạo nên những đới đứt gãy cùng với quá trình phun trào dung nham của núi lửa, địa hình Đăk Nông có những biến đổi lớn, khiến cho dòng chảy của các con sông Sêrêpôk, sông Đồng Nai thay đổi, đồng thời, cũng hình thành nên những khu vực lòng hồ, thác nước tự nhiên hùng vĩ tuyệt đẹp như: thác Lưu Ly, thác Trượt, thác Bảy Tầng, thác Gia Long, thác Đray Sáp…

嘉义市雄伟的莲农瀑布落差达30多米，源自于流经农纪灵村区域的多尼尔河，具有丛林间的狂野之美。瀑布犹如少女柔顺亮白的长发披散在林中，从悬崖峭壁上飞泻而下。瀑布脚下是宽达百米的上颚状拱形洞，由数十万玄武岩石柱排列而成，就像蜂窝一样覆盖在蕨类和苔藓上，十分美丽。

Ngay tại thành phố Gia Nghĩa, ngọn thác Liêng Nung hùng vĩ cao hơn 30m được hình thành từ con suối Đắk Nia chảy qua vùng đất buôn N’Jriêng mang lại vẻ đẹp hoang dã của đại ngàn. Từ trên vách núi cao dựng đứng, ngọn thác như mái tóc dài của người thiếu nữ bung xõa trắng xóa giữa rừng già. Ngay dưới chân thác là một vòm hang hình hàm ếch rộng hàng trăm mét được tạo thành từ hàng trăm ngàn cột đá bazan xếp lớp hình như tổ ong phủ đầy dương xỉ và rêu xanh tuyệt đẹp.

克容诺的嘉隆—德瑞夫瀑布群被认为是越南西原地区最著名的景点。这里的石、水、森林融为一体，就像一首绝妙的森林合奏。瀑布周围经过上百万年冷却、凝结的玄武岩岩浆形成了悬崖、急流和其他地方少有的无数奇特而美丽的地势。

Hay ở Krông Nô có cụm thác Gia Long – Đray Sáp được đánh giá là một thắng cảnh nổi tiếng nhất vùng Tây Nguyên. Ở đây đá, nước và rừng cây hòa quyện vào nhau như một bản hòa ca tuyệt diệu của núi rừng. Xung quanh khu vực thác nước những dòng dung nham bazan đã nguội sau hàng triệu năm kết khối tạo thành những vách núi, ghềnh thác với vô số hình thế kì lạ đẹp mắt hiếm nơi nào có được.

值得一提的是，多农世界地质公园还是墨侬族、麻族、埃德族等多个土著民族长期和睦相处的聚居地，文化生活和风俗习惯丰富多样而独具特色，从而形成了独居特色的文化遗产，其中包括人类口传与非物质文化杰作——西原锣钲文化。这里也是古石琴之乡，古石琴用约2500年的玄武岩石头制作而成，是人类最古老的乐器之一。

Đặc biệt, Công viên Địa chất toàn cầu Đăk Nông còn là nơi quần tụ sinh sống hài hòa lâu đời của nhiều tộc người bản địa như M’Nông, Mạ, Êđê… với đời sống văn hóa, phong tục, tập quán phong phú, đa dạng và độc đáo. Và cũng chính từ những cộng đồng cư dân này đã sản sinh ra những di sản văn hóa đặc sắc của nhân loại, trong đó có Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên, một kiệt tác văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại. Và đây cũng chính là quê hương của bộ đàn đá cổ được chế tác từ đá bazan có niên đại khoảng 2.500 năm, một trong những nhạc cụ lâu đời nhất của nhân loại.

多农省人民委员会副主席孙氏玉幸说：“入选联合国教科文组织的世界地质公园网络名录，意味着从今往后多农省的各种遗产不再局限于地方和国家所有，已经成为全人类世世代代的共同遗产。多农将加大旅游宣传推广力度，通过参加国内外旅游促进活动等多种形式招商引资，吸引游客。”

Bà Tôn Thị Ngọc Hạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông cho biết, việc gia nhập Mạng lưới Công viên Địa chất toàn cầu của UNESCO đồng nghĩa các loại hình di sản ở Đăk Nông từ nay không chỉ còn bó hẹp ở địa phương, quốc gia mà đã trở thành di sản chung của nhân loại và của các thế hệ mai sau. Đăk Nông sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá du lịch để mời gọi đầu tư và thu hút du khách đến với Đắk Nông bằng nhiều hình thức khác nhau, trong đó có việc tham gia các sự kiện xúc tiến du lịch trong nước và quốc tế./.